Κουρά μοναχών στη Σκήτη Αγίου Ανδρέα (Σεράι) από τον Γέροντα Εφραίμ

22 Οκτωβρίου, 2009 — VatopaidiFriend

Σεράι

Αν κάποιος μπορέσει και παρευρεθεί σε όλα τα μυστήρια της Ορθοδοξίας μας, θα μπορέσει καλύτερα να καταλάβει την μοναδικότητα και την πνευματικότητα που εμπεριέχεται στην πίστη μας. Όπως μου έλεγε ένα Γάλλος ιερομόναχος, πρώην Καθολικός : «Δεν μπορείτε να καταλάβετε πόσο τυχεροί είστε που είστε γεννημένοι μέσα στην Ορθοδοξία».
Έτσι λοιπόν, στις 3/10 μας ευλόγησε ο Κύριος να παρευρεθούμε στη Σκήτη του Αγίου Ανδρέα (Σεράι), όπου τελέσθηκε μια διπλή κουρά μεγαλόσχημων μοναχών και μια ρασοφορία.
Ο μοναχός, όπως και κάθε πλάσµα, του Θεού γεννιέται και πεθαίνει. Όµως η γέννηση του μοναχού δεν ταυτίζεται µε τη βιολογική γέννηση, αλλά µε µια νέα ταυτότητα που αποκτά κατόπιν μακροχρόνιας και έντονης µύησης και δοκιμασίας. Τα θέσµια του Ορθόδοξου µοναχισµού και κατεξοχήν του Αγίου Όρους, προϋποθέτουν µια τέτοια πορεία.

Ο υποψήφιος αρχικά εντάσσεται δοκιμαστικά σε µια αδελφότητα. Εκεί, υπό την καθοδήγηση του Γέροντα – Ηγουµένου, ακολουθεί ένα πρόγραµµα προσευχής και διακονίας και συνυφασμένης κατήχησης, που τηρείται για ένα χρόνο ή και περισσότερο. Ως δόκιµος, συνήθως ο υποψήφιος δε φέρει παρά µόνο “σκουφάκι”, κατόπιν ευχής που του διαβάζεται.
Ύστερα από απόφαση του ηγουµενοσυµβουλίου ορίζεται η στιγµή της κουράς του υποψήφιου μοναχού. Την ιεροτελεστία θα τελέσει κάποιος ιερομόναχος , (Καθηγούμενος της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου, Γέροντας Εφραίμ) ενώ ο ηγούμενος (Δικαίος της Σκήτης, Γέροντας Εφραίμ ) θα παραστέκεται στον προσερχόμενο μοναχό ως ανάδοχός του. Ο υποψήφιος, φορώντας συνήθως λευκές κάλτσες και λευκή φανέλα, µετά την είσοδο του ευαγγελίου στη Θεία Λειτουργία, οδηγούμενος υπό του ηγουμένου, φέρεται από τη θύρα του ναού κάτω από τον πολυέλαιο. Εκεί, αφού βάλει µμετάνοια προς τα τέσσερα σηµεία του ορίζοντα, προχωρεί και βάζει τρεις μετάνοιες στις εικόνες του Χριστού, της Θεοτόκου και του αγίου που τιµάται το Καθολικό. Έπειτα βάζει μετάνοια, παίρνει την ευχή του Ηγουμένου και στέκεται στα αριστερά του µε σταυρωμένα τα χέρια.

Μετά την ψαλμωδία των διατεταγμένων απολυτίκιων, ο ιερέας κατηχεί τον μέλλοντα μοναχό διαβάζοντας την ευχή “Άνοιξον τα της καρδίας σου ώτα, Αδελφέ,…”. Ακολουθούν ερωταποκρίσεις ανάµεσα στον ιερέα και τον υποψήφιο που βεβαιώνουν την εκούσια προσέλευσή του στη µοναχική πολιτεία.
«Ερώτησις: Τι προσήλθες, Αδελφέ, προσπίπτων τω αγίω Θυσιαστηρίω, και τη αγία Συνοδία ταύτη;
Απόκρισις: Ποθών τον βίον της ασκήσεως, τίμιε Πάτερ.
Ερώτησις: Ποθείς αξιωθήναι του Αγγελικού Σχήματος, και καταταγήναι εν τω χορώ των Μοναζόντων;
Απόκρισις: Ναι, του Θεού συνεργούντος, τίμιε Πάτερ.
Ο ιερεύς: Όντως καλόν έργον και μακάριον εξελέξω, αλλʼ εάν και τελειώσης· τα γαρ καλά έργα κόπω κτώνται και πόνω κατορθούνται.
Ερώτησις: Εκουσία σου τη γνώμη προσέρχη τω Κυρίω;
Απόκρισις: Ναι, του Θεού συνεργούντος, τίμιε Πάτερ.
Ερώτησις: Μη εκ τινος ανάγκης η βίας;
Απόκρισις: Ουχί, τίμιε Πάτερ.
Ερώτησις: Παραμενείς τω Μοναστηρίω και τη ασκήσει, έως εσχάτης σου αναπνοής;
Απόκρισις: Ναι, του Θεού συνεργούντος, τίμιε Πάτερ.
Ερώτησις: Φυλάττεις σεαυτόν εν παρθενία, και σωφροσύνη και ευλαβεία;
Απόκρισις: Ναι, του Θεού συνεργούντος, τίμιε Πάτερ.
Ερώτησις: Σώζεις μέχρι θανάτου την υπακοήν τω Προεστώτι, και πάση τη εν Χριστώ Αδελφότητι;
Απόκρισις: Ναι, του Θεού συνεργούντος, τίμιε Πάτερ.
Ερώτησις: Υπομένεις πάσαν θλίψιν και στενοχωρίαν του μονήρους βίου, δια την βασιλείαν των ουρανών;
Απόκρισις: Ναι, του Θεού συνεργούντος, τίμιε Πάτερ.
Αµέσως µετά τις ερωταποκρίσεις συνεχίζεται η κατήχηση υπό του ιερέως. Νέα στιχοµυθία έπεται. Μετά και το πέρας αυτής της στιχοµυθίας, ο ιερέας απευθύνει ευχή ζητώντας τη βοήθεια του Θεού για τον κειρόµενο µοναχό.
Ακολουθεί η εκφώνηση του ονόµατος του µοναχού. Ο ιερέας τότε τρεις φορές θα δώσει στον κειρόµενο µοναχό το ψαλίδι της κουράς του και ο µοναχός άλλες τρεις αντίστοιχα θα αντιδώσει το ψαλίδι διαµέσου του Ηγουµένου στον ιερέα.
« Και μετά το συντάξασθαι, επιθείς ο Ιερεύς το ψαλίδιον επί του Ιερού Ευαγγελίου, λέγει προς αυτόν·
Λάβε το ψαλίδιον, και επίδος μοι αυτό.»
Ο ιερέας κείρει την κόµη του γονυκλινή υποψήφιου στο όνοµα της Αγίας Τριάδος, ενώ οι χοροί ψάλλουν τρεις φορές το “Κύριε Ελέησον”. Ο τυπικάρης (μοναχός υπεύθυνος για την τήρηση του τυπικού) στη συνέχεια φέρνει τα μοναχικά ενδύµατα από το Ιερό Βήµα και τα επιδίδει στον ιερέα. Αυτός, αφού τα ευλογήσει τα παραδίδει στον Ηγούμενο, ο οποίος και ντύνει το νέο μοναχό.

Έτσι µε τη σειρά του φορά το λέντιον ή ζωστικό, (το οποίο είναι μαύρου χρώματος, που συμβολίζει το χιτώνα της ευφροσύνης και της αγαλλιάσεως αντί της γυμνώσεως και της καταισχύνης, την οποία φορέσαμε με την παρακοή μας και αντί της φθοράς και του θανάτου που μας προξένησε αυτή η παρακοή και την οποία φθορά αναιρεί το μοναχικό σχήμα με την υπακοή και τον ενάρετο βίο. Ο χιτώνας αυτός ονομάζεται χιτώνας δικαιοσύνης γιατί η λέξη δικαιοσύνη σημαίνει κάθε αρετή και ο μοναχός φορώντας το οφείλει να γίνει πρόθυμος για κάθε αρετή. Μάλιστα το μαύρο χρώμα του σημαίνει ότι θα πρέπει να είναι πάντοτε οχυρωμένος πίσω από το πένθος για την αμαρτία και την ξενιτιά για τον κόσμο.),

το αγγελικό σχήµα (Το μεγάλο σχήµα που μοιάζει µε πετραχήλι είναι μαύρο κεντημένο µε κόκκινο ή άσπρες και χρωματιστές κλωστές. Πάνω του αναπαρασταίνονται ο σταυρός του Κυρίου µε τη λόγχη και τον σπόγγο εκατέρωθεν και από κάτω µια νεκροκεφαλή. Αριστερά και δεξιά έχει σε συντομογραφίες τις επιγραφές:

ΜΙΧΑΗΛ ΓΑΒΡΙΗΛ

ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ ΝΙΚΑ

Τούτο το Σχήµα δαίµονες φρίτουσσι

Θεού θέα Θείον Θαύµα

Χριστός Χριστιανοίς χαράν χαρίζει

Φως Χριστού φαίνει πάσι

Τόπος Κρανίου Παράδεισος γέγονε Αδάµ),

τον ανάλαβο ή πολυσταύρι (ο οποίος φοριέται από τους ώμους μπροστά και πίσω σταυροειδώς και σχηματίζει το σημείο του σταυρού, όχι μία, αλλά πολλές φορές. Εικονίζει το σημείο του σταυρού και σημαίνει ότι ο μοναχός αναλαμβάνει το σταυρό του επί των ώμων του και ακολουθεί το Δεσπότη Χριστό. Καθώς το πολυσταύρι περιέχει πολλούς σταυρούς και περιβάλλει μπροστά και πίσω το σώμα του μοναχού και της μοναχής το περιφράσσει και το οχυρώνει απ’ τις προσβολές του διαβόλου και από κάθε κακή επιθυμία), τη ζώνη («εις νέκρωσιν σώματος και ανακαίνισιν πνεύματος».

Η ζώνη αποτελεί σημείον σωφροσύνης, καθαρότητας και νεκρώσεως των κινήσεων της σάρκας κι επίσης σημείον ισχύος εναντίον των παθών και παράλληλα στήριξη στις πράξεις των εντολών), το παλλίον ή ράσο (ενδύεται ως στολή αφθαρσίας και σεμνότητος για την ευλαβή του ζωή αιώνια σε εκείνον ο οποίος θα το λάβει και αποτελεί τη θεία περιβολή που του χαρίζει το Άγιο Πνεύμα),

τα υποδήµατα (που όπως λένε τα λόγια της μοναχικής κουράς, με τα οποία ετοιμάζεται να εφαρμόσει και να διαδώση το ευαγγέλιο της ειρήνης. Επίσης, τα σανδάλια αυτά τον προφυλάσσουν για να μην προσκρούσουν τα πόδια του και να μην δαγκωθεί από το νοητό όφι, αλλά να επιβαίνει πάνω σ’ αυτούς και να καταπατεί λέοντα και δράκοντα δηλαδή τα κρυφά και φθονερά θηρία της κακίας. Με τα σανδάλια αυτά θα τρέχει κατευθείαν την οδό του Ευαγγελίου μέχρις ότου φτάσει στους Ουρανούς, εκεί που είναι το πολίτευμα των μοναχών, κατά τον Απόστολο Παύλο), το καλυµµαύχι ( ως σημείο της σκέπης του Θεού), το κουκούλι (της ακακίας ως περικεφαλαία ελπίδος για τη σωτηρία μέσω της εκ Θεού επισκιάσεως της χάριτος, αλλά και για την ύψωση του νου του μέσω της ταπεινοφροσύνης και της ακακίας όπως ακριβώς είναι τα άδολα νήπια, αλλά και για τη Θεού φύλαξη και περίθαλψη της κεφαλής με όλα τα αισθητήρια.

Το κουκούλιο κρέμεται μπροστά και πίσω, εκεί όπου βρίσκεται το λογιστικό και η καρδιά) και τέλος τον µανδύα (ο οποίος θεωρείται το τελειώτατον ένδυμα και το περιεκτικό όλων, σημαίνει δε τη φυλακτική και σκεπαστική δύναμη του Θεού, ταυτόχρονα το συνεσταλμένο ευλαβές και ταπεινό της Μοναχικής ζωής, ενώ το ότι δεν έχει μανίκια σημαίνει ότι καθ’ όλη τη ζωή του όλα τα μέλη του είναι νεκρά για κάθε κοσμική εργασία και αμαρτία.

Αφήνει μόνο ελεύθερο το κεφάλι το οποίο βλέπει προς το Θεό και φρονεί τα θεία και ανατρέχει μόνο προς το Θεό). Συνεχίζεται η Θεία Λειτουργία ψαλλοµένου του “Όσοι εις Χριστόν εβαπτίσθητε..”. Θα ακολουθήσουν τα αναγνώσµατα και ο ιερέας θα δώσει στο νέο µοναχό σταυρό, κοµποσχοίνι και λαµπάδα αναµµένη. Ο νέος µοναχός θα µεταλάβει πρώτος χωρίς να βγάλει το κουκούλι του. Αφού µοιραστεί το αντίδωρο, οι άλλοι µοναχοί µε τη σειρά πηγαίνουν στο νέο αδελφό που στέκεται σε στασίδι, ασπάζονται το σταυρό που κρατά και του εύχονται “καλό παράδεισο” ή άλλες αρµόζουσες ευχές.

Φως μοναχοίς άγγελοι. Φως δε πάντων ανθρώπων μοναδική Πολιτεία, είναι η ζωή κατά μίμηση των Αγγέλων, αυτή στήριξε και στηρίζει την Οικουμένη και ο άνθρωπος, ο χριστιανός που ενδύεται το Μέγα και Αγγελικό Σχήμα είναι άξιος πολλών επαίνων και μακαρισμών.
Όταν κάποιος, λοιπόν, προσέρχεται για να αφιερώσει τη ζωή του εξ όλης της ψυχής και της διανοίας του στο Νυμφίο Χριστό τότε χαίρεται και αγάλλεται ο ουρανός και πανηγυρίζει ο κόσμος των Αγγέλων γιατί ένας ακόμα άνθρωπος τάχθηκε να μιμηθεί τη ζωή τους. Ο μοναχός και η μοναχή κινούνται μέσα στην ιερή προσμονή του Ουράνιου Νυμφίου τους. Ζουν και κινούνται σε μια πνευματική όαση με το νοσταλγικό λόγο «ελθέτω χάρις και παρελθέτω ο κόσμος ούτος». Και μαζί με τον κόσμο παρέρχεται το όνομα το παλαιό και λαμβάνει νέο όνομα, διότι αφού εγκαταλείπει τον παλαιό άνθρωπο και ενδύεται το νέο άνθρωπο.
Στο σύνολό τους, όλα τα ρούχα του μοναχού εικονίζουν τη νέκρωση του Χριστού μας. Ως τάφος εικονίζεται ο μανδύας και ως εντάφια τα υπόλοιπα ρούχα. Ο ανάλαβος και το Μεγάλο Σχήμα δηλώνουν ότι είναι εσταυρωμένος ο μοναχός για τον κόσμο, όπως άλλωστε το υποσχέθηκε. Το κουκούλιο του εικονίζει το σουδάριο κι έτσι όλος ο μοναχός μιμείται με το σχήμα του τον σταυρωθέντα Δεσπότη του, ο oποίος πέθανε και τυλίχτηκε στα σπάργανα και στο σουδάριο.
Σε όλη του τη ζωή πλέον, ό,τι φορά, θα του υπενθυμίζει ότι συνεσταυρώθηκε με το Χριστό και συνεκρώθηκε μαζί Του και οφείλει να αγωνιστεί για να συναναστηθεί και να συνανυψωθεί και να αναφανεί συγκληρονόμος της πατρικής Βασιλείας και των αγαθών των ετοιμασμένων προ καταβολής κόσμου…
Βλέποντας και ακούοντας τα λόγια της ακολουθίας, δεν μπορεί παρά να σκέφτεται κάποιος το πόσο ελεύθεροι είναι οι άνθρωποι μέσα στην Ορθόδοξη πίστη. Δεν μας πιέζει κανείς να ακολουθήσουμε τον λόγο Του. Με την δική μας θέληση ερχόμαστε κοντά Του. Από τη στιγμή όμως που θα το κάνουμε, παύει να υπάρχει το θέλημα μας και υπάρχει μόνο το θέλημα Του. Και το μόνο που θέλει από εμάς είναι ένα: Να γίνουμε ένα με το Θεό.
«Ει τις θέλει οπίσω μου ελθείν, απαρνησάσθω εαυτόν, και αράτω τον σταυρόν αυτού, και ακολουθείτω μοι· όπερ εστι, παρεσκευασμένον αεί μέχρι θανάτου προς πάσαν εκπλήρωσιν των αυτού εντολών· και πεινάσαι έχεις, και διψήσαι, και γυμνητεύσαι, υβρισθήναι τε και χλευασθήναι, ονειδισθήναι, και διωχθήναι, και πολλοίς άλλοις περιαχθήναι λυπηροίς, οις η κατά Θεόν ζωή χαρακτηρίζεται· και όταν ταύτα πάντα πάθης, Χαίρε, φησίν, ότι ο μισθός σου πολύς εν τοις ουρανοίς· εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημών, ω η δόξα εις τους αιώνας. Αμήν»