ΜΕΤΕΩΡΑ

Η μοναστική πολιτεία των βράχων
 Τόποι προσκυνήματος. Τόποι με ιστορία αιώνων. Τοπία απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς. Σε αυτούς τους τόπους των θρησκευτικών προσκυνημάτων του Ελληνισμού θα σας ξεναγεί από σήμερα και κάθε εβδομάδα έως το Πάσχα η «Π+13». Ένα τετρασέλιδο αφιέρωμα με ιστορικές πληροφορίες, λεπτομέρειες για το τυπικό με βάση το οποίο λειτουργούν οι μονές, για τους θησαυρούς και τα κειμήλια που διαθέτουν, αφηγήσεις αλλά και πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Και βεβαίως χρήσιμες πληροφορίες (χιλιομετρικές αποστάσεις, τηλέφωνα κ.τ.λ.). Ξεκινάμε σήμερα από τη Μοναστική Πολιτεία των Βράχων, ένα μοναδικό τόπο σε όλο τον κόσμο με τα μοναστήρια-αετοφωλιές. Θα ακολουθήσουν Μακεδονία, Πελοπόννησος, Κυκλάδες, Άγιο Όρος, Ιεροσόλυμα, Αλεξάνδρεια, Κωνσταντινούπολη, Καππαδοκία και τέλος θα εστιάσουμε στα Ιερά Προσκυνήματα της Αττικής.

 Γαλήνεμα ψυχής…
 «Θαύμα της φύσης και της πίστης», «σε καθηλώνουν» είναι ορισμένες από τις φράσεις που βγαίνουν από τα χείλη εκείνων που επισκέπτονται τα Μετέωρα. Δικαιολογημένα βέβαια, αφού εκτός από τη μοναδική φυσική ομορφιά που διαθέτουν αποτελούν και σημαντικό μνημείο της Ορθοδοξίας. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι μετά το Άγιο Όρος είναι το μεγαλύτερο και σημαντικότερο μοναστικό συγκρότημα στον ελλαδικό χώρο.
Τα θεόρατα βράχια των Μετεώρων στέκουν επιβλητικά στην Καλαμπάκα, ανάμεσα στα όρη Κοζιάκα και Αντιχασίων. Κάθε επισκέπτης που τα αντικρίζει, όσες φορές και να τα έχει δει, μένει έκθαμβος μπροστά στη μεγαλοπρέπεια του τεράστιου αυτού πέτρινου συμπλέγματος.

Η έναρξη του μοναχισμού
Ακριβής χρονολογία για τα πρώτα ίχνη μοναχισμού στην περιοχή δεν υπάρχει. Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι πρώτοι ερημίτες έφτασαν στα Μετέωρα τον 11ο αιώνα αναζητώντας ψυχική ηρεμία και γαλήνη. Στην αρχή, οι ασκητές ήταν απομονωμένοι και προσεύχονταν σε μικρά παρεκκλήσια τα λεγόμενα «προσευχάδια». Στην ανατολή του 12ου αιώνα αρχίζει σιγά σιγά να συγκροτείται στα Μετέωρα η πρώτη -μικρή- ασκητική πολιτεία με κέντρο λατρείας το ναό της Θεοτόκου που αποτελούσε το «Κυριακό» ή «Πρωτάτο» του μοναστηριακού συγκροτήματος. Στο μικρό αυτό ναΐσκο συνέρρεαν από τα ασκητήρια τους οι ασκητές για να τελέσουν τη Θεία Λειτουργία, να συζητήσουν τα διάφορα προβλήματα που τους απασχολούσαν, αλλά και για να ζητήσουν τη βοήθεια άλλων ασκητών στις δύσκολες εργασίες που είχαν. Ο επικεφαλής της Σκήτης της Δούπιανης ή Σκήτης των Σταγών έφερε τον τίτλο του «πρώτου» και καθηγούμενου της Μονής της Θεοτόκου της Δούπιανης.
Ο μοναχισμός στα Μετέωρα οργανώθηκε ουσιαστικά τον 14ο αιώνα από το μοναχό Νείλο ο οποίος συγκέντρωσε στη Σκήτη της Δούπιανης τους μοναχούς που ζούσαν απομονωμένοι στις σπηλιές των βράχων. Στη συνέχεια (τον 14ο αιώνα) ο Όσιος Αθανάσιος ο Μετεωρίτης συγκροτεί το πρώτο οργανωμένο μοναστικό κοινόβιο με κανονισμούς, σύμφωνα με το τυπικό των οργανωμένων μονών του Αγίου Όρους. Πρόκειται για την Ιερά Μονή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος (Μεγάλο Μετέωρο). Από τότε όλοι οι βράχοι φέρουν το όνομά του.
Το επόμενο διάστημα, 1350 έως το 1500 μ.Χ., περίοδο ακμής του μοναχισμού στα Μετέωρα, ο αριθμός των μονών φτάνει τις 24. Με τη φθορά του χρόνου και το πέρασμα των αιώνων οι περισσότερες μονές εξ αυτών ερημώθηκαν. Σήμερα λειτουργούν τα έξι μοναστήρια, ενώ τα υπόλοιπα είναι ερειπωμένα και ακατοίκητα. Από το 1989 τα Μετέωρα βρίσκονται στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO ως ένα ιδιαίτερης σημασίας πολιτιστικό και φυσικό αγαθό.

 Ανάβαση με δίχτυα
Η δύναμη της πίστης, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι βράχοι αποτελούσαν καταφύγιο για τους ερημίτες που αναζητούσαν ψυχική ηρεμία και γαλήνη, δεν τους εμπόδιζε ακόμα και να θέσουν τη ζωή τους σε κίνδυνο προκειμένου να ανέβουν στις μονές για προσευχή. Οι πρώτοι ασκητές αναρριχήθηκαν χρησιμοποιώντας σκαλωσιές, που τις στήριζαν με δοκάρια σφηνωμένα σε τρύπες μέσα στο βράχο. Αργότερα, αψηφώντας τον κίνδυνο, χρησιμοποιούσαν ανεμόσκαλες και δίχτυα, μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα οπότε κατασκευάστηκαν οι πρώτες σκάλες πάνω στα βράχια. Σήμερα ο επισκέπτης φτάνει στα μοναστήρια με ασφάλεια. Μπορείτε να φτάσετε με αυτοκίνητο μπροστά στην είσοδο των Μοναστηριών.
 Χιλιομετρικές αποστάσεις
Αθήνα – Καλαμπάκα 352 χλμ.
Θεσσαλονίκη – Καλαμπάκα 237 χλμ.
Ηγουμενίτσα – Καλαμπάκα 246 χλμ .
Βόλος – Καλαμπάκα 142 χλμ.
Τρίκαλα – Καλαμπάκα 22 χλμ.
Πάτρα – Καλαμπάκα 129 χλμ.
Λάρισα – Καλαμπάκα 82 χλμ.
Ιωάννινα – Καλαμπάκα 172 χλμ.

Τα έξι μοναστήρια που διασώζονται

ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ
 Βρίσκεται σε έναν από τους εντυπωσιακότερους βράχους των Μετεώρων. Κατά την παράδοση, η μονή χτίστηκε το 1448 από έναν μοναχό με το όνομα Δομέτιος. Ένα έγγραφο όμως του Συμεών Ούρεση Παλαιολόγου μαρτυρεί πως λειτουργούσε ως οργανωμένο μοναστήρι από το 1362. Ενδιαφέρον παρουσιάζει στην Ιερά Μονή το παρεκκλήσι του Τιμίου Ιωάννη Προδρόμου, μέσα σε λαξεμένο βράχο με σημαντικές τοιχογραφίες από το 1682.

ΒΑΡΛΑΑΜ
 Ακριβώς απέναντι από τη Μονή του Μεγάλου Μετεώρου σε ύψος 373 μ. βρίσκεται η Μονή Βαρλαάμ. Ιδρύθηκε και αυτή στα μέσα του 14ου αιώνα από τον ασκητή Βαρλαάμ στον οποίο οφείλει την ονομασία της. Η ιστορία της Μονής αρχίζει ουσιαστικά τον 16ο αιώνα οπότε στον ιερό βράχο εγκαταστάθηκαν οι εύποροι Γιαννιώτες αδελφοί Νεκτάριος και Θεοφάνης, οι Αψαράδες. Αρχικό τους μέλημα ήταν να χτίσουν εκ νέου το ναό των Τριών Ιεραρχών (βρισκόταν στο βορειοδυτικό άκρο του βράχου), που είχε ερειπωθεί μετά την πρώτη κατασκευή του από τον αναρριχητή Βαρλαάμ. Αργότερα έχτισαν τους ναούς των Αγίων Πάντων και του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Το καθολικό αφιερωμένο στη μνήμη των Αγίων Πάντων είναι αγιορείτικου τύπου (χτίστηκε μεταξύ των ετών 1541-1544).
  
ΑΓΙΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ
 Είναι χτισμένη στο νοτιότερο βράχο των Μετεώρων, πάνω ακριβώς από την πόλη της Καλαμπάκας. Πότε ακριβώς ιδρύθηκε δεν είναι γνωστό, πάντως σε μια επιγραφή του 1191/92, που βρισκόταν στην είσοδο της μονής -χαμένη σήμερα- αναφερόταν το όνομα του όσιου ασκητή Ιερεμία. Ως πρώτος κτήτορας της μονής που ολοκληρώθηκε το 14ο αιώνα αναφέρεται ο Αρχιμανδρίτης Όσιος Αντώνιος. Δεύτερος κτήτορας και ανακαινιστής του καθολικού της μονής, στα μέσα του 16ου αιώνα ήταν ο ιερομόναχος Φιλόθεος. Κατόπιν το 1798 επί Επισκόπου Σταγών Παϊσίου από τον Κλείνοβο Καλαμπάκας και ηγούμενου Αμβροσίου χτίστηκε το σημερινό καθολικό στη μνήμη του Αγίου Χαραλάμπους η κάρα του οποίου φυλάσσεται ως το πιο ιερό θαυματουργό κειμήλιο.
 ΡΟΥΣΑΝΟΥ
 Βρίσκεται στο δρόμο από το Καστράκι προς τα Μετέωρα ανάμεσα στις μονές Αγίου Νικολάου Αναπαυσά και Βαρλαάμ. Ο πρώτος ή πρώτοι κτήτορες έκτισαν το μοναστήρι τον 14ο με 15ο αιώνα. Τη σημερινή μορφή την πήρε στις αρχές του 16ου αιώνα από τους αδερφούς Ιωάσαφ και Μάξιμο από τα Γιάννενα. Το καθολικό είναι αφιερωμένο στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Η ανάβαση στο μοναστήρι μέχρι το 1897 γινόταν με ανεμόσκαλες. Αργότερα δύο ξύλινες γέφυρες εξυπηρετούσαν τους μοναχούς, ενώ σήμερα η ανάβαση γίνεται με σκαλοπάτια από τσιμέντο και δύο γέφυρες.
Η μονή αποτέλεσε επίσης καταφύγιο κατατρεγμένων ατόμων και οικογενειών.

ΜΕΓΑΛΟΥ ΜΕΤΕΩΡΟΥ
 Σκαρφαλωμένη πάνω στον «Πλατύ Λίθο», όπως ονομαζόταν, η Μονή του Μεγάλου Μετεώρου μοιάζει να είναι φυσικό τελείωμα του ψηλότερου βράχου της περιοχής. Ιδρύθηκε λίγο πριν από τα μέσα του 14ου αιώνα από τον όσιο Αθανάσιο τον Μετεωρίτη ο οποίος υπήρξε ο πρώτος κτήτορας της μονής και οργανωτής του μοναχισμού. Δεύτερος κτήτορας και συνεχιστής του έργου του Αθανάσιου υπήρξε ο μοναχός Όσιος Ιωασάφ που το έτος 1387-’88 έχτισε στη θέση του ναού που είχε οικοδομήσει ο Αθανάσιος το νέο ναό που αποτέλεσε το «καθολικό» της Μονής. Τρίτος κτήτορας του Μεγάλου Μετεώρου θεωρείται ο ηγούμενος Συμεών ο οποίος το 1557 έχτισε την Τράπεζα της Μονής – σημερινό σκευοφυλάκιο-μουσείο.
Εξέχουσα θέση τόσο για τις πνευματικές δραστηριότητές του όσο και για τις οικοδομικές στη Μονή του Μεγάλου Μετεώρου κατέχει και ο Παρθένιος Ορφίδης. Στα 1809 φυλακίζεται στα Ιωάννινα από τον Αλή Πασά, προφανώς γιατί η Μονή του Μεγάλου Μετεώρου, όπως και οι υπόλοιπες είχε υποθάλψει το κίνημα του ιερέα Θύμιου Βλαχάβα. Έκτοτε οι μονές των Μετεώρων γνώρισαν την εκδικητική μανία του Πασά των Ιωαννίνων. Σήμερα, η μονή έχει δύο παλιά παρεκκλήσια, του Τιμίου Προδρόμου και των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης.
  
ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΝΑΠΑΥΣΑ
 Είναι το πρώτο μοναστήρι που συναντά κανείς ακολουθώντας το δρόμο από το Καστράκι στα Μετέωρα. Για το όνομα «Αναπαυσά» υπάρχουν πολλές ερμηνείες, το πιθανότερο είναι να πρόκειται για το όνομα κάποιου που με τα έξοδά του χτίστηκε το μοναστήρι. Ανακαινίστηκε ριζικά την πρώτη δεκαετία του 16ου αιώνα όταν ο Μητροπολίτης Λάρισας Άγιος Διονύσιος o Ελεήμων και ο Έξαρχος Σταγών ιερομόναχος Νικάνωρ ανήγειραν το σημερινό καθολικό.
Λόγω της μικρής έκτασης του βράχου αναγκαστικά η μονή χτίστηκε σε ορόφους, τον ένα πάνω από τον άλλο. Ιδιαίτερη σημασία έχει το μικρό παρεκκλήσι του Αγίου Αντωνίου. Στους τοίχους του υπάρχουν υπολείμματα τοιχογραφιών από τον 14ο ίσως αιώνα.
Μοναχοί, ιερείς αλλά και σπουδαίοι αγιογράφοι της εποχής, όπως ο Θεοφάνης Στρελίτζας και ο Φράγκος Κατελάνος, φιλοτέχνησαν με τις τοιχογραφίες τους τούς ναούς των Μετεώρων. Σήμερα Ιερά κειμήλια, σκεύη υψηλής τέχνης, φορητές εικόνες, χειρόγραφα, αγιογραφίες κ.ά. φυλάσσονται στις μονές της Πολιτείας των Βράχων.

Θαυμαστοί Θησαυροί
 Εισερχόμενος κανείς στο εσωτερικό της Μονής του Μεγάλου Μετεώρου συναντά τον πύργο βριζονίου, που στέγαζε το μηχανισμό για το δίχτυ καθώς και το βαγενάριο, δηλαδή το κελάρι, που σήμερα έχει διαμορφωθεί σε μουσείο αντικειμένων καθημερινής ζωής. Ο ζωγραφικός διάκοσμος της μονής έγινε σε τρεις φάσεις.
Από την πρώτη φάση, του 14ου αιώνα διατηρείται μόνο η σκηνή της Δευτέρας Παρουσίας. Στη δεύτερη φάση, το 1483, αγιογραφήθηκε το παλιό καθολικό και στην τρίτη φάση έγιναν οι τοιχογραφίες του νέου καθολικού. Οι καλλιτέχνες του ζωγραφικού διακόσμου παραμένουν άγνωστοι, ωστόσο το τεχνοτροπικό ιδίωμα των καλλιτεχνών μαρτυρά τη στενή τους σχέση με την Κρητική Σχολή, τον Θεοφάνη, μαθητής του οποίου υπήρξε και ο ζωγράφος Τζώρτης που κατά την επικρατέστερη άποψη είναι και ο δημιουργός τους.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι φορητές εικόνες της μονής λόγω της παλαιότητάς τους. Μερικές από αυτές είναι η Παναγία η Βρεφοκρατούσα, η Παναγιά η Θρηνούσα, ο Άγιος Νικόλαος, η Γέννηση του Χριστού, η Μεταμόρφωση του Σωτήρος και οι Τρεις Ιεράρχες που χρονολογούνται από τον 14ο έως τον 19ο αιώνα. Βρίσκονται στο σκευοφυλάκιο -μουσείο-, πρώην Τράπεζα της Μονής. Μεταξύ των κειμηλίων που εκτίθενται είναι: σταυροί και σταυροθήκες, επιτάφιοι και εικόνες, Άγια Ποτήρια, Ευαγγέλια, αρχιερατικοί ράβδοι και ιερά άμφια. Αξίζει να δείτε τον ξυλόγλυπτο Σταύρο, έργο του μοναχού Δανιήλ που χρειάστηκε δέκα χρόνια για να τον ολοκληρώσει. Περιλαμβάνει μόνο από τη μια πλευρά 10 πολυπρόσωπες παραστάσεις και 24 μονοπρόσωπες.
Πρέπει να σταθούμε και στις κάρες των Οσίων Κτητόρων που φυλάσσονται μέσα σε αργυρές και διακοσμημένες λειψανοθήκες.
Επίσης, να σημειώσουμε πως και η βιβλιοθήκη της μονής είναι μία από τις πλουσιότερες μοναστικές βιβλιοθήκες.

Οι αγιογραφίες του Κατελάνο
Στα 1548, ανεβαίνει στα Μετέωρα ο Θηβαίος ζωγράφος Φράγκο Κατελάνο και αγιογραφεί τον κυρίως ναό της Μονής Βαρλαάμ. Οι εικονογραφίες του ξεχωρίζουν για την αφηγηματική τους λεπτομέρεια και τον έντονο ρεαλισμό. Στη συνέχεια ακολουθούν οι Θηβαίοι ζωγράφοι Γέωργιος και Φράγκο Κοντάρη που τοιχογραφούν το νάρθηκα στα 1566.
Στην παλιά Τράπεζα μεταξύ των άλλων ο επισκέπτης μπορεί να δει έναν χειρόγραφο κώδικα με θαυμάσιες μικρογραφίες, άμφια, επιτάφιους, ξυλόγλυπτες εικόνες κ.ά. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το χειρόγραφο Ευαγγέλιο του Βυζαντινού αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Πορφυρογέννητου, όπου υπάρχει και ιδιόχειρη υπογραφή του. Υπάρχουν ακόμα οι τάφοι των κτητόρων Νεκτάριου Και Θεοφάνη.
Στο ναό του Αγίου Στεφάνου η Αγία Τράπεζα σκεπάζεται από ένα αξιόλογο ξυλόγλυπτο κιβούριο. Το τέμπλο του ναού είναι επίσης ξυλόγλυπτο με συμβολικά θέματα από το φυτικό και ζωικό βασίλειο, καθώς και θαυμάσιες ξυλογραφικές συνθέσεις που αναφέρονται στο Μυστικό Δείπνο, τον Άγιο Δημήτριο, τον πρωτομάρτυρα Στέφανο, τον Άγιο Γεώργιο κ.ά. Στο σκευοφυλάκιο ο επισκέπτης μπορεί να δει ιερές εικόνες, σταυρούς, θυμιατά, χρυσοκέντητα άμφια κ.ά.

Τοιχογραφίες
Η τοιχογράφηση του ναού της Αγίας Τριάδος έγινε το 1741 από τους αδερφούς Αντώνιο (ιερέα) και Νικόλαο. Στο τέμπλο του ναού υπάρχουν πολλές παλιές εικόνες. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν η εικόνα της Παναγίας που έγινε το 1718 και η εικόνα του Χρηστού που ολοκληρώθηκε το 1662.
Δίπλα στο Ιερό υπάρχει ένα μικρό σκευοφυλάκιο, η Τράπεζα, αίθουσα υποδοχής, κελιά και δεξαμενές. Ενδιαφέρουσα είναι και η λαογραφική συλλογή.
Οι τοιχογραφίες που διακοσμούν το καθολικό της Μονής του Αγίου Νικολάου Αναπαυσά θεωρούνται από τις πιο σημαντικές της μεταβυζαντινής ζωγραφικής και κάνουν το μοναστήρι ένα πραγματικό κόσμημα. Στον κυρίως ναό διασώζεται η επιβλητική παράσταση της Δευτέρας Παρουσίας, ενώ στο δυτικό τοίχο εικονογραφείται η Κοίμηση του Εφραίμ του Σύρου και η σπάνια παράσταση του Αδάμ που δίνει ονόματα στα ζώα. Στο υπόλοιπό τμήμα ξεχωρίζουν οι κτήτορες, ο Μητροπολίτης Λαρίσης Διονύσιος και ο Έξαρχος Σταγών Νικάνορας δίπλα στην Παναγία και τον Άγιο Αθανάσιο τον Μετεωρίτη.
Οι τοιχογραφίες του ναού της Μονή Ρουσάνου προέρχονται από το δογματικό χώρο της Εκκλησίας μας. Οι εικονογραφικές συνθέσεις έχουν φτιαχτεί από δόκιμο καλλιτέχνη. Το τέμπλο του ναού είναι ξυλόγλυπτο και επιχρυσωμένο. Το προσκυνητάριο της Θεοτόκου είναι φτιαγμένο από τον ιερέα Ρίζο από φίλντισι. Οι τοιχογραφίες διατηρούνται μέχρι και σήμερα σε πολύ καλή κατάσταση.

Ταξίδι στο χρόνο…
 …μέσα από τα μάτια του πρώτου Ευρωπαίου περιηγητή
 Για το ταξίδι του Σουηδού Jacob Janas Björnstahl ο Κυριάκος Σιμόπουλος γράφει στο βιβλίο του «Ξένοι ταξιδιώτες στην Ελλάδα -1700-1800» Β’ τόμος (σελ. 432-434), εκδόσεις Στάχυ:
«Αρχές Απριλίου φθάνει στα Μετέωρα. Κανένας Ευρωπαίος ερευνητής δεν είχε ως τότε αντικρύσει τις πλούσιες συλλογές χειρογράφων που υπήρχαν στα μοναστήρια. Άρχισε τις παλαιογραφικές του μελέτες από το μοναστήρι του Αγίου Στεφάνου. Κόσμος πολύς, ακόμα και γυναίκες (ήταν το μόνο μη άβατο για γυναίκες μοναστήρι των Μετεώρων), είχε καταφύγει εκεί για να σωθή από τις επιδρομές των αλβανικών ληστοσυμμοριών. Ανάμεσά τους και ο Βολιώτης μητροπολίτης Καλαμπάκας Παρθένιος, “σοφός και αξιαγάπητος” ιεράρχης.
Του έδειξαν τα χειρόγραφα, αλλά δεν βρήκε τίποτα αξιόλογο (ο Σουηδός περιηγητής ενδιαφερόταν αποκλειστικά για χειρόγραφα αρχαίων συγγραφέων). Ήταν πατερικά κείμενα.
Ο μητροπολίτης Καλαμπάκας τον πληροφόρησε ότι, όπως διάβασε στην Ιστορία του Δοσίθεου, κάποιος Αθανάσιος Κύπριος ήρθε από τη Ρώμη στο Άγιον Όρος, στα Μετέωρα και σε άλλα μοναστήρια και αγόρασε με την οκά για ένα κομμάτι ψωμί όσα χειρόγραφα βρήκε. Ο Björnstahl πληροφορήθηκε επίσης ότι πολλά χειρόγραφα καταστράφηκαν σε μια πυρκαγιά που έγινε πριν από δύο αιώνες.
Αλλά είχε σημειωθή και μια πρόσφατη αρπαγή. “Πριν λίγα χρόνια ο οσποδάρος της Μολδαβίας Νικόλαος Γκίκας έστειλε άνθρωπό του στα Μετέωρα και ζήτησε να του δανείσουν μερικά χειρόγραφα για να τυπωθούν με έξοδα της οσποδαρίας του και τους βεβαίωνε ότι μετά την αντιγραφή θα επιστραφούν στα μοναστήρια. Αλλά ούτε τυπώθηκαν ούτε ξαναγύρισαν”.
Στο Μοναστήρι της Αγίας Τριάδος, όπου μόναζαν οχτώ καλόγεροι, βρήκε χειρόγραφα παραπεταμένα και σε μεγάλη αταξία αλλά όχι αξιόλογα.
Δεκαοχτώ μέρες έμεινε στο μοναστήρι του Μετεώρου, όπου ζούσαν 15 καλόγεροι και άλλοι τόσοι λαϊκοί. Μεγάλος αριθμός χειρογράφων βρισκόταν σε δυο θεοσκότεινες κάμαρες, ανακατωμένα και κονισαλέα. Ανάμεσα στα βιβλία των αρχαίων συγγραφέων που ξεχώρισε ήταν ένας χαρτώος κώδικας με αποσπάσματα του Ησιόδου και του Σοφοκλή και μια περγαμηνή με τον Ιώσηπο.
Στο μοναστήρι του Μετεώρου θα βρη τον Björnstahl το Πάσχα. Κόσμος πολύς ανέβηκε να προσκυνήση. “Οι Έλληνες είχαν δικαίωμα για τρεις μέρες να πυροβολούν, να τραγουδούν και να χορεύουν”.
Στα μέσα Απριλίου ανέβηκε στο μοναστήρι του Βαρλαάμ, όπου ζούσαν 10 μοναχοί και 14 λαϊκοί. Εκεί βρήκε εξόριστο και τον μητροπολίτη Γεράσιμο από τη Ράσκα της Σερβίας, γλωσσομαθή και φιλοσοφικά μορφωμένο ιεράρχη. Η βιβλιοθήκη ήταν μικρότερη αλλά σε καλύτερη τάξη παρά στο Μετεώρου. Ο βιβλιοθηκάριος, ένας ογδοντάρης καλόγερος, γελούσε βλέποντας τον ξένο να ανασκαλεύη τη σαβούρα των χειρογράφων».
Ο Jacob Janas Björnstahl πέθανε στη Θεσσαλονίκη λίγο μετά την επίσκεψή του στα Μετέωρα.
 Ένας ξένος περιηγητής που έφτασε στα Μετέωρα στις αρχές τους 18ου αιώνα (1779) ήταν ο Σουηδός Jacob Janas Björnstahl. Eκτός από τα Μετέωρα, επισκέφτηκε και άλλα μοναστήρια της εποχής. Οι εντυπώσεις του έχουν καταγραφεί σε κάμποσες σελίδες του χρονικού του «Briefe auf seinen ausländischen Reisen an den königlichen Bibliothekar C.C. Gjorwell in Stockholm. Aus dem Schwedischen übersetzt von just Ernst Groskurd und Cristian Lorenz Struck, Rostock und Leipzig, 1777-1783».